دانشگاه‌های ترکیه در دهه‌های اخیر نقشی کلیدی در توسعه علم، فناوری و نوآوری در این کشور ایفا کرده‌اند. سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش آموزش عالی، تأسیس پارک‌های فناوری، همکاری‌های بین‌المللی و تأکید بر پژوهش‌های کاربردی، باعث شده است که ترکیه به یکی از مراکز علمی نوظهور در منطقه تبدیل شود.

در این مقاله به بررسی نقش دانشگاه‌های ترکیه در پیشرفت علمی و فناوری کشور می‌پردازیم.

۱. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D)

ترکیه در سال‌های اخیر بودجه قابل‌توجهی را به تحقیق و توسعه اختصاص داده است. بسیاری از دانشگاه‌های ترکیه دارای مراکز تحقیقاتی پیشرفته‌ای هستند که در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی، زیست‌فناوری، نانوتکنولوژی و انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت می‌کنند.

برخی از دانشگاه‌های پیشرو در این زمینه:
 • دانشگاه فنی استانبول (İTÜ) – پیشرو در مهندسی و فناوری
 • دانشگاه فنی خاورمیانه (METU) – یکی از بهترین دانشگاه‌های تحقیقاتی در ترکیه
 • دانشگاه کوچ (Koç University) – با تمرکز بر تحقیقات بین‌رشته‌ای
 • دانشگاه بیلکنت (Bilkent University) – دارای مراکز پیشرفته تحقیقاتی در حوزه فیزیک، کامپیوتر و علوم زیستی

ترکیه در سال‌های اخیر به یکی از قطب‌های نوآوری و کارآفرینی در منطقه تبدیل شده است. رشد اکوسیستم استارتاپی این کشور باعث ظهور شرکت‌های موفقی در زمینه‌های تجارت الکترونیک، فین‌تک، هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته شده است. در این مقاله، نگاهی به برخی از برترین استارتاپ‌های تکنولوژی در ترکیه خواهیم داشت.

۱. ترندیول (Trendyol) – غول تجارت الکترونیک ترکیه

زمینه فعالیت: تجارت الکترونیک
سال تأسیس: ۲۰۱۰
ارزش تقریبی: بیش از ۱۶ میلیارد دلار

ترندیول یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های ترکیه و یکی از بزرگ‌ترین پلتفرم‌های خرید آنلاین در منطقه است. این شرکت که توسط دمت موتلو (Demet Mutlu) تأسیس شد، در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته و سرمایه‌گذاری‌های بزرگی از شرکت‌های بین‌المللی مانند علی‌بابا دریافت کرده است.

۲. هپسی بورادا (Hepsiburada) – آمازون ترکیه

زمینه فعالیت: تجارت الکترونیک
سال تأسیس: ۱۹۹۸ (به عنوان استارتاپ رشد کرد)
ارزش تقریبی: بیش از ۳ میلیارد دلار

هپسی بورادا یکی از اولین پلتفرم‌های خرید آنلاین ترکیه است که در سطح بین‌المللی نیز موفق بوده است. این شرکت در سال ۲۰۲۱ وارد بازار بورس نزدک (NASDAQ) شد و همچنان یکی از رهبران تجارت الکترونیک در کشور محسوب می‌شود.

۳. گتیر (Getir) – انقلابی در تحویل فوری

زمینه فعالیت: خدمات تحویل کالا
سال تأسیس: ۲۰۱۵
ارزش تقریبی: بیش از ۱۲ میلیارد دلار

گتیر یکی از معروف‌ترین استارتاپ‌های ترکیه است که مفهوم تحویل سریع کالا (۱۰ دقیقه‌ای) را به دنیا معرفی کرد. این شرکت که ابتدا در ترکیه فعالیت خود را آغاز کرد، اکنون در کشورهای متعددی از جمله بریتانیا، آلمان، آمریکا و فرانسه نیز فعالیت دارد.

۴. بایکار (Baykar) – پیشگام در صنعت پهپاد

زمینه فعالیت: فناوری‌های هوافضا و دفاعی
سال تأسیس: ۱۹۸۴ (به عنوان استارتاپ مدرن رشد کرد)

ترکیه در دهه‌های اخیر تحولات بزرگی در حوزه فناوری و نوآوری تجربه کرده است. از صنایع دفاعی گرفته تا هوش مصنوعی، این کشور توانسته است به یکی از بازیگران کلیدی منطقه در زمینه فناوری تبدیل شود. در این مقاله، نگاهی به مسیر پیشرفت فناوری در ترکیه از گذشته تا امروز خواهیم داشت.

۱. دوران پیش از دهه ۱۹۸۰: وابستگی به فناوری خارجی

پیش از دهه ۱۹۸۰، ترکیه بیشتر به عنوان یک مصرف‌کننده فناوری شناخته می‌شد. صنایع این کشور وابستگی زیادی به تجهیزات و دانش فنی خارجی داشتند و زیرساخت‌های تحقیق و توسعه (R&D) چندان پیشرفته نبودند.

۲. دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰: آغاز صنعتی‌سازی و سرمایه‌گذاری در علم و فناوری

با اصلاحات اقتصادی و صنعتی که در این دوره انجام شد، ترکیه شروع به گسترش زیرساخت‌های خود در زمینه فناوری کرد. ایجاد دانشگاه‌های فنی و پارک‌های فناوری در این دوران سرعت گرفت و صنایع داخلی شروع به تولید برخی محصولات فناوری‌محور کردند.

۳. دهه ۲۰۰۰: ورود به عصر دیجیتال و رشد استارتاپ‌ها

با ورود به قرن ۲۱، ترکیه سرمایه‌گذاری زیادی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) انجام داد. این دوره با رشد سریع اینترنت، ظهور استارتاپ‌های فناوری و گسترش تجارت الکترونیک همراه بود. شرکت‌هایی مانند ترندیول (Trendyol) و هپسی بورادا (Hepsiburada) در این دوره شکل گرفتند.

۴. دهه ۲۰۱۰: جهش در فناوری‌های پیشرفته و صنایع دفاعی

در دهه ۲۰۱۰، ترکیه توانست در حوزه‌هایی مانند پهپادها، خودروسازی و هوش مصنوعی پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد. شرکت‌هایی مانند بایکار (Baykar) با تولید پهپادهای پیشرفته (مانند Bayraktar TB2) شهرت جهانی پیدا کردند. همچنین، ترکیه اولین خودروی برقی ملی خود، TOGG، را معرفی کرد.

۵. امروز و آینده: حرکت به سمت نوآوری‌های پیشرفته

در سال‌های اخیر، ترکیه تمرکز بیشتری روی فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، بلاکچین، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنعت فضایی داشته است. سازمان فضایی ترکیه (TUA) در حال برنامه‌ریزی برای ارسال فضانورد به فضا و توسعه ماهواره‌های پیشرفته است. همچنین، با حمایت دولت از استارتاپ‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری در R&D، این کشور در حال تبدیل شدن به یکی از قطب‌های فناوری منطقه است.

جمع‌بندی

توسعه فناوری در ترکیه یک مسیر پرشتاب را طی کرده است. از وابستگی به فناوری خارجی در دهه‌های گذشته تا تولیدات بومی در صنایع پیشرفته، ترکیه نشان داده که می‌تواند به یک بازیگر مهم در دنیای فناوری تبدیل شود. با ادامه سرمایه‌گذاری‌ها و حمایت از نوآوری، آینده فناوری در ترکیه بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسد.

معاون رئیس‌جمهور ترکیه، جودت ییلماز، در سخنرانی اخیر خود در کنگره استانی حزب عدالت و توسعه (AK Parti) در اردهان، به تشریح سیاست‌های اقتصادی و اهداف تورمی کشور پرداخت. وی با تأکید بر ادامه‌دار بودن مبارزه قاطعانه با تورم، اظهار داشت که انتظار می‌رود تا پایان سال جاری میلادی، نرخ تورم به حدود ۲۰ درصد کاهش یابد.

ییلماز یادآور شد که در ماه مه ۲۰۲۴، نرخ تورم به ۷۵ درصد رسیده بود، اما با اتخاذ تدابیر مناسب، این رقم تا پایان سال به ۴۴ درصد کاهش یافت. وی افزود: “در چند ماه آینده، پیش‌بینی می‌کنیم تورم به زیر ۴۰ درصد برسد و تا پایان سال به ارقام ۲۰ درصدی نزدیک شود.”

معاون رئیس‌جمهور با اشاره به اهمیت ثبات قیمت‌ها در رشد اقتصادی، بیان کرد که محیط با تورم پایین برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است و پیش‌بینی‌پذیری اقتصادی را افزایش می‌دهد. وی تأکید کرد: “در گذشته، سریع‌ترین رشد اقتصادی ما در دوره‌هایی با تورم پایین رخ داده است. در دوره‌های افزایش تورم، توزیع درآمد نابرابر می‌شود، اما در محیط با تورم پایین، عدالت اجتماعی تقویت و سطح رفاه افزایش می‌یابد.”

ییلماز سال ۲۰۲۵ را نقطه عطفی در مبارزه با تورم دانست و هدف‌گذاری کرد که در سال‌های ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷، نرخ تورم به ارقام تک‌رقمی برسد. وی همچنین بر اهمیت اصلاحات ساختاری و حفظ انضباط مالی در کنار سیاست‌های پولی برای دستیابی به این اهداف تأکید کرد.

در بخش دیگری از سخنان خود، ییلماز به دستاوردهای اقتصادی ترکیه اشاره کرد و گفت که در سال ۲۰۲۳، صادرات کشور به ۲۶۲ میلیارد دلار رسید که بالاترین رقم در تاریخ ترکیه است. همچنین، درآمدهای گردشگری به ۶۰ میلیارد دلار افزایش یافت که نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا کرده است.

وی افزود که کسری حساب جاری از ۴ درصد در سال گذشته به کمتر از ۱ درصد کاهش یافته و نیاز به تأمین مالی خارجی را کاهش داده است. ذخایر بانک مرکزی نیز به ۱۶۷ میلیارد دلار افزایش یافته که مقاومت ترکیه در برابر شوک‌های خارجی را تقویت می‌کند.

در زمینه اشتغال، ییلماز اظهار داشت که نرخ بیکاری همچنان تک‌رقمی باقی مانده و تا نوامبر ۲۰۲۴، تعداد کل اشتغال به ۳۲ میلیون و ۷۴۸ هزار نفر رسیده است. وی همچنین به کاهش ریسک پرایم کشور از ۷۰۰ به ۲۶۰ اشاره کرد که منجر به صرفه‌جویی ۷ تا ۸ میلیارد دلاری در هزینه‌های تأمین مالی خارجی شده است.

معاون رئیس‌جمهور تأکید کرد که برای حفظ و تقویت این دستاوردها، اصلاحات جامع اقتصادی ادامه خواهد داشت و با حفظ انضباط مالی، مبارزه با تورم ادامه می‌یابد. همچنین، برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها و گسترش اشتغال، مکانیزم‌های تشویقی مختلفی به کار گرفته خواهد شد.

مدیر کل راه آهن آذربایجان در سفر به مرز رازی خوی از توافقات صورت گرفته با طرف ترک نسبت به راه اندازی قطار مسافری و باری تهران، تبریز، خوی، وان از طریق این مرز خبر داد.

علیرضا سلیمانی افزود: بعد از انقلاب اولین قطار بین المللی کشور (تهران – دمشق) در سال ۱۳۷۹ از همین ایستگاه رازی از کشور خارج شده بود و در ایام کرونا قطار مسافری به مقصد ترکیه به دلیل شیوع کرونا و نیز عدم استقبال لغو شده بود. 

وی از میزان بار جابجا شده از مرز ریلی رازی گفت و یادآور شد: طبق سفر مقام عالی وزارت راه و شهرسازی به کشور ترکیه، دو طرف در بحث جابجایی باری به توافق یک میلیون تنی رسیده اند و تا پایان امسال به رقم ۷۰۰ هزار تن خواهد رسید و با تلاش شبانه روزی و همکاری سایر نهاد‌های ذیربط از جمله گمرک قطع یقین می‌توانیم از این حجم یک میلیون تن سالانه به راحتی عبور کنیم.

مدیر کل راه آهن آذربایجان همچنین از تلاش‌های صورت گرفته در این مجموعه برای بهره مندی بیشتر منطقه آذربایجان از نعمت راه آهن گفت و افزود: اراده‌ای بسیار ستودنی در استان و مجموعه مدیران شهرستان خوی وجود داشته و با پیگیری‌های نماینده محترم شهرستان در مجلس، امیدواریم با راه اندازی این مسیر ریلی مسافری که در روز‌های یکشنبه و پنجشنبه هر هفته ۲ سرویس رفت و ۲ سرویس برگشت در جهت رضایت مندی بیشتر مسافرین و نیز کاهش ترافیک مرز زمینی در ایام پیک خروج مسافر را شاهد باشیم.

 این مقام مسئول در ادامه به تجهیز زیرساخت‌ها و امکانات مورد نیاز برای ایستگاه بابکان و مرز رازی پرداخت و یادآور شد: تمامی امکانات را در حد توان به کار خواهیم بست تا برای ۲ اسفند ماه بلیط فروشی را شروع کنیم.

سلیمانی همچنین از پذیرش روزانه ۷۰ واگن از این مرز خبر داد و گفت: توان فنی و امکاناتی ما بیشتر از این تعداد واگن می‌باشد که با همراهی و پذیرش سریع طرف ترک می‌توانیم به سیاست دولت در رونق صادرات و واردات و به دنبال آن ارز آوری بیشتر برای کشور گام برداریم.

وی در خاتمه از آمار اولیه جابجایی مسافر درخط آهن رازی گفت: پیش بینی کرده‌ایم در گام اول به طور میانگین هفتگی حداقل یک هزار و ۶۰۰ نفر مسافر را در این ایستگاه پذیرا باشیم و برای گسترش خدمات ناوگان ریلی از ورود سرمایه گذاران استقبال کرده و معتقدیم توسعه به خصوص در این صنعت مستلزم ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی است و بایستی بستر را برای فعالین اقتصادی آماده کرده تا در بحث بار و مسافرکمک حال سیسیتم ناوگان ریلی باشند.

بانک البرکه ترکیه (Albaraka Türk)، به عنوان یکی از بانک‌های پیشرو در ارائه خدمات مالی اسلامی، به اتباع خارجی ساکن ترکیه امکان افتتاح حساب بانکی را می‌دهد. برای این منظور، ارائه مدارکی مانند کیملیک و پاسپورت معتبر، شماره مالیاتی ترکیه (Vergi Numarası) و اثبات آدرس محل سکونت الزامی است.

اتباع خارجی از جمله ایرانیان می‌توانند با مراجعه به اداره مالیات ترکیه، شماره مالیاتی خود را دریافت کنند. همچنین، ارائه مدرکی برای اثبات آدرس، مانند قبض خدمات عمومی (آب، برق، گاز) یا قرارداد اجاره، ضروری است.

بانک البرکه با ارائه خدمات بانکی متنوع، از جمله حساب‌های جاری و پس‌انداز، کارت‌های اعتباری و خدمات بانکداری الکترونیکی، سعی در تسهیل امور مالی برای مشتریان خارجی دارد.

برای اطلاعات بیشتر و آگاهی از جزئیات افتتاح حساب، می‌توانید به وب‌سایت رسمی بانک البرکه ترکیه مراجعه کنید

▫️محمدفاتح کاجیر، وزیر صنعت و فناوری ترکیه گفت: در سال جاری سرمایه‌گذاری‌ها در عرصه فناوری پیشرفته از جمله بیوتکنولوژی، ربات‌های صنعتی، تولید تراشه، مراکز داده‌های فوق مقیاس و خودروهای الکتریکی را توسعه خواهیم داد.

▪️وی افزود: در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز سرمایه گذاری‌هایمان را افزایش خواهیم داد. 7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید وارد ترکیه می‌شود و فاز اول آن که 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری است، ماه آینده اعلام می‌شود.

▫️کاجیر با بیان اینکه ترکیه در توسعه و تولید ماهواره در لیگ جهانی قرار خواهد گرفت، گفت: علاوه بر ماهواره‌های ارتباطی و رصدی، پروژه‌های مهمی در ماهواره‌های مدار نزدیک نیز انجام خواهیم داد.