Teknolojik gelişmeye, hatta sosyal ve kültürel değişime bayağı acıkmış İran'ın kapıları nihayet (ama henüz galiba!) dünyaya açılıyor. 11. Hükümetin süresinin yarısından fazlasını aldığı, her konuda bir sürü sorunlar birikmişken, bütün enerjisini bu konuya harcadığını, ekonominin bir devletin ve de milletin hayatî önem arzettiğine bağlayarak anlayabilmekteyiz.

37 seneden beri başlayan ve gittikçe genişleyen yaptırımlara karşı milletçe eşine az rastlanır ve takdire şayan bir duruş sergilemiş olan İran, artık daha değişik görünmeyi ve daha iyi anlaşılma ve algılanmayı haketmektedir.

İran'da yatırıma aç ve açık sektörlerin başında gelenler şunlardır:

• Turizm sektörü, İranlıların bu alandaki bilgi ve deneyimleri yok sayılacak kadar yetersiz. Turistik yerleri tanıtın, yatırım yapın ve kazanın.
• İranda taşımacılık sektörü çalışır vaziyette olsa da, çok düzensiz ve özellikle tırlarla taşımacılık alanında, yeterli araç ve şöför olduğunu varsayarsak dahi, bunların doğru bir sistem ve yönetimle çalışmadığından olacak ki gözle görülür aksamalar vardır. Ayrıca dış ticaret hacminin artacağı büyük bir olasılık arzettiğinden, var olan sistem daha da yetersiz ve pasif kalabilir.
• İran'da kuraklığın getirdiği büyük ölçüde hasardan dolayı ve kamuoyunun baskısı neticesiyle bu konuda özellikle Azerbaycan (Urmiye gölünün kuruması ve Tebriz'deki hava kirliliği), Tahran, Kerec ve Arak (hava kirliliği), Huzistan ve Fars (eyaletlerindeki göl ve göletlerin kuruması ve hava kirliliği) olmak üzere acil kurtarma ve iyileştirme girişimlerine ihtiyaç duyulmaktadır. İlk bakışta bu konunun devlet kurumlarının alması gereken kararlarla çözülebileceği görülürken, fiziksel girişimleri de gerektirecektir.
• İran'da yine iklim değişikliğinin getirmiş olduğu ve her gün geçtikçe daha kötüye giden su kaynaklarının kurtarılması açısından geleneksel tarım ve sulama teknolojisinin değiştirilmesi gerekmektedir. Bu konu özellikle İran'ın Azerbaycan bölgesindeki Urmiye gölünü çevreleyen Tebriz, Merağa, Miyandoab, Mahabad, Nağade, Urumiye ve Şebister ovaları başta olmak üzere, Kazvin- Kerec- Tahran- Veramin ovası, İsfahan ovası, Maharlu ve Bahtıkan gölleri ovası (Şiraz) için hayati ve ivedik önem arzetmektedir.
• İranda çalışmalarınız için deneyimli resmi bir avukatı danışman edinmenizi tavsiye eder, bu konuda da yardımcı olabiliriz.

İşlerinizde başarılar dilerim...

1-     İranda gezilmesi, görülmesi gereken yerler, eserler ve bulundukları şehir veya bölgeler:

İran insan uygarlıklarının orta yerinde yeraldığından, bir çok tarihi eser bulundurmakta olduğu gibi, yüzölçümü itibariyle de çok büyük olduğundan geniş sınırları içinde dört mevsimi aynı anda yaşatan koşulları barındırmaktadır.

Tarihi eserlerin başında; Tebriz kapalıçarşısı, Tebriz erki, Babek kalesi, Nakade Hasan tepe, Kenduvan peri bacaları, Zencan Sultaniye kümbeti, Ardebil Şeyh Sefi türbesi, Hamedan Hegmetane tepesi, Tahran Merkez Bankası müzesi, İsfahan imam (Şah Abbas) meydanı, Yezd Ateş tapınakları, Şiraz Taht-ı cemşid, Kaşan yeraltı şehri, Şuş zigurat tepesi vs. gelirken, doğal güzelliklerin başında ise; Karadağ ormanları (Karabağın İranda bulunan güney karşısı), Hazar deniz sahilleri ve Şimal ormanları, Urumiye gölü, Hamedan Alisadr mağarası, Yezd çölü vs. gelmektedir.

Sayılanlardan tahmin edileceği üzere, gezilecek yerler çok fazla olduğu gibi, çoğu, düzgün yapılmış bir planla 7-10 gün içerisinde gezilebilir.

2-     Bir haftalık bir gezi için hangi yerler/şehirler önerilir?

Tebriz (şehir ve 40 kilometre güneyinde bulunan Kenduvan peri bacaları), Tahran (şehir), İsfahan (şehir), Şiraz (şehir ve taht-ı cemşid) ve Yezd

3-     Türkiyenin hangi şehirlerinden İranın hangi şehirlerine otobüs, uçak veya tren seferleri yapılmaktadır?

İstanbuldan Tahran, Tebriz, Meşhed, Şiraz ve İsfahana karşılıklı uçak seferleri, yine İstanbuldan Tebriz ve Tahrana otobüs seferleri ve Ankaradan Tebriz üzerinde Tahrana tren seferleri yapılmaktadır.

Ayrıca Ankaradan Tahrana uçak seferleri yapılmaktadır.

Bütün bunlara ilaveten Türkiyenin her hangi bir şehrinden Ağrı, Iğdır veya Vana uçup (veya otobüsle gidip), oradan kara yollarını kullanarak sınrı geçerek İrana ulaşmak mümkün.

Her hal-ükarda uygun ve verimli bir plan ile İran gezisini gerçekleştirmenin en uygun üç yolu; a) Tebrizden, b) Tahrandan ya da c) Şirazdan başlamak suretiyle mümkün.

4-     İrana yolculuk yapmak için vize uygulaması var mı?

İrana yolculuk yapmak için vize istenmemektedir. Sadece pasaport ile sınırdan geçilebilmektedir. Bir geçişte üç ay (90 gün) İranda kalabiliyorsunuz. Fakat bu süreyi tam doldurmamak ve örneğin 85 günde noktalamak efzeldir. Sözkonusu süre İranlıların Türkiyeye geldiğinde de geçerlidir.

5-     Türkçe İranda ne kadar veya nerlerde anlaşılır? Sadece Türkçe ile zorluk çekermiyim?

Türkçe İran nüfusunun büyük bölümü tarafından bilinmektedir. Aksan olarak Azeri Türkçesince konuşan ve ülke nüfusunun en az üçte birini teşkil eden insanlara ilaveten, genellikle İran halkının Türkiyeye duyduğu sempati sayesinde Bir Türk olarak her hangi bir sıkıntı çekmez, aksine çok aşırı iltifatlara maruz kalabilirsiniz.

İranın bütün kuzey batısı (Tebriz, Urumiye, Ardebil, Zencan, Kazvin, kısmen Hamedan) ve başkent Tahran, Azeri Türkçesi konuşan halkın bitişik coğrafyası olduğu gibi, İsfahan, Şiraz, Meşhed gibi büyük şehirlerde de bu dili bilenler ve konuşanlar vardır. Türkiye Türkçesinden bir az farklı olan bu şiveyi anlamakta zorlanmazsınız. En azından yabancı bir dili konuşmak zorunda kalmaktan iyidir.

6-     İranda yolculuk güvenliği özellikle yabancılar için var mı?

İranda gezi ve yolculuk güvenliği bir çoğu koşu ülkelere göre yüksek seviyede. Bunun Türkiyeden bile daha uygun bir seviyede olduğunu iddia edersek kesinlikle abartmış olmayız. Bugün bir kadın veya çocuk ülkenin bir ucundan diğer ucuna azami kolaylık ve güvenlikle yolculuk yapabilir.

7-     İranda yolculuk, konaklama ve beslenme konforu ve sağlığı ne durumda?

Büyük şehirler arası yolcu taşıma hizmeti veren otobüsler genellikle VIP standartlarında. İran içi uçak seferleri genellikle rötar yapmaktadır. Pek tavsiye edilmez. Tren seferleri fena değil. Yine de en uygun yolculuk aracı otobüs. Büyük kentler arası yolların hemen hepsi otoyol. (Tebriz- Tahran, Tahran- İsfahan- Şiraz, Tahran- Meşhed)

Konaklamaya gelince; çeşitli seviyelerde hoteller, moteller ve misafirhaneler vardır. Tebrizde 100'e yakın hotel ve motel arasından tavsiyede edebileceğim başlıca hoteller a) Hotel Derya ***, b) Hotel Şehriyar *****, c) Hotel Tebriz ****, ç) Hotel Azerbaycan ***. Diğer şehirlerde de uygun hoteller mevcuttur.

Yemek sağlığı ile ilgili ise, İran halkının temizliğe çok önem verdiği ve  özen gösterdiği gerçeğini gözönünde bulundurarak, yemek servis edilen hemen her yerde gönül rahatlığıyla yemek yiyebilirsiniz.

8-     İranda katı şeriat kuralları mı uygulanmaktadır? Sokaktaki yansıması nedir? Bu hususta ne tür sıkıntılarla karşı karşıya kalabiliriz?

İranda bazı arap ülkeleri gibi katı kurallar uygulanmadığı gibi, özellikle yabancılar için her konuda tolerans gösterilmekte ve yüksek anlayışla karşılanmaktalar. Sözkonusu Türkiye vatandaşları olunca, Türkiyeye duyulan yoğun sempati itibariyle, zorluk diye bir şeyle karşılaşmazsınız. Bütün sınırlama (ona da sınırlama demek ne kadar doğruysa) başı açık bayanların saçlarını bir örtüyle (türban, şal, başörtüsü vs.) kapatması gereği. Zaten iki ülke halklarının mülüman olması, olası çoğu mesleyi başlı başına çözmüş oluyor.

9-     İranda din adamları ve evliyaya ait türbeler nerelerde ve nasıl gidilir?

İranda başlıca kutsal sayılan türbe olarak şii mezhebine mensup olanların sekizinci imamı olan imam-ı Rızanın türbesi (Meşhed) gelmektedir. Meşhed, Tahranın 900 kilometre doğusunda, ülkenin kuzeydoğusunda yeralmaktadır. Bu kent 2.5 milyon nüfusuyla ülkenin en büyük ikinci kentidir. Dini değer taşıyan ikinci önemli şehir ise, evsahipliğini yaptığı Hz. Masume'nin (imam-ı Rıza'nın kızkardeşi) türbesi itibariyle Kum şehri. Kum şehri Tahranın 200 kilometre güneyinde ve Tahran- İsfahan- Şiraz ile Tahran- Yezd yolu üzerinde yeralmaktadır. 1 milyona yakın nüfusu ile ülkenin en büyük ilk on şehri arasında.

Ardebil'de Şeyh Sefi (Şah ismailin dedesi) ütrbesi, Şiraz'da Şah Çırağ türbesi gibi, diğer şehir ve kasabaların bir çoğunda da bu tür kutsal veya değerli sayılan türbe ve mezarlar bulunmaktadır.

10-Türkiyenin İranın hangi şehirlerinde resmi temsilcilikleri (büyükelçilik veya konsolosluk gibi) bulunmaktadır?

Türkiye Cumhuriyeti büyükelçiliği Tahranda, İstanbul dörtyolu mevkiinde, Başkonsoloslukları ise Tebriz (Valiasır semti, Homafer meydanı) ile Urumiye'de (Daneşkede bulvarında) yeralmaktadır.