قره باغ

نام قره‌باغ از دو کلمه ترکی قره و باغ به معنی باغ سیاه و یا باغ بزرگ بوجود آمده ‌است. قره باغ نه نام یک شهر یا آبادی بلکه نام یک منطقه کوهستانی به وسعت حدود 5000 کیلومتر مربع در داخل خاک جمهوری آذربایجان است. مرکز این منطقه خودمختار، شهر خان کندی است. هرچند خبرها حاکی از آزادسازی قسمتهایی از آن توسط ارتش آذربایجان در درگیریهای اخیر (اوایل آوریل 2016) است ولیکن علیرغم وجود قطعنامه های متعدد بین المللی، بخش اصلی آن و چندین نقطه حائل بین منطقه و ارمنستان، همچنان تحت اشغال نیروهای ارمنستان است.

دوران روسیه تزاری و شوروی

پس از انعقاد قرارداد گلستان و ترکمنچای یا ترکمانچای روسها اقدام به کوچاندن ارامنه ایران به منطقه تحت تسلط خود شدند و ایالات مسلمان نشین ایروان و قره باغ را برای اسکان ارامنه تازه وارد درنظر گرفتند. پس از جنگهای عثمانی و روسیه ارامنه مناطق شرقی امپراطوری عثمانی که همراه روسها علیه عثمانیها وارد جنگ شده و پیروزیهایی بدست آورده بودند پس از عقب نشینی روسها مجبور مهاجرت به داخل مرزهای روسیه شده و ترکیب جمعیتی خان نشین ایروان و قره باغ را به نفع ارامنه تغییر دادند.

وضعیت فعلی

در تقسیمات اداری شوروی بخشی از جمهوری آذربایجان بود. در سال ۱۹۸۸ جنگ ارمنستان- آذربایجان بر سر این منطقه آغاز شد. مدتی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جنگ تشدید شد، و در سال ۱۹۹۴ پس از اینکه ارتش ارمنستان این بخش‌ها را به تصرف خود در آورد، جنگ با آتش‌بس تمام شد.

مقامات این ناحیه خود را یک کشور مستقل می‌دانند، ولی تا امروز هیچ کشوری این جمهوری خودخوانده را به رسمیت نشناخته ‌است. سازمان ملل نیز هنوز این بخش را بخشی از خاک جمهوری آذربایجان می‌داند.

در حال حاضر هر چند دیگر در خطوط مقدم آتس بس اعلام شده، اما دو طرف هنوز به لحاظ حقوقی و فنی در وضعیت جنگ علیه یکدیگر به سر می‌ برند و به همین سبب و نیز متکی بودن خود ارمنستان به کمکهای روسیه و کشورهای دیگر، امکان سرمایه گذاری و بالا بردن سطح رفاه در این ناحیه عملاً غیرممکن گردیده است.

خضر ابراهیم، معاون مطبوعاتی وزارت امورخارجه آذربایجان در این باره می‌گوید: «هر گونه فعالیتی توسط هر شرکت و سازمانی در ناحیه قره‌باغ فاقد پشتوانه قانونی است. فعالیت چنین شرکت‌ها و سازمان‌هایی هم خلاف مقررات بین‌المللی و هم خلاف قوانین داخلی جمهوری آذربایجان است.»